მთავარი » 2013 » იანვარი » 16 » ინტერვიუ საქართველოს საგვარეულოთა კავშირი "გვარი და გვარიშვილობა"-ს თამჯდომარის მოადგილესთან ბატონ ალექსანდრე ნაზღაიძესთან
00:45
ინტერვიუ საქართველოს საგვარეულოთა კავშირი "გვარი და გვარიშვილობა"-ს თამჯდომარის მოადგილესთან ბატონ ალექსანდრე ნაზღაიძესთან
დასრულდა მარხვა და კვლავ გრძელდება პატრიარქის მიერ გვარების დალოცვის უძველესი ქართული ტრადიცია. თუმცა, უნდა ითქვას, რომ წინა წლებისგან განსხვავებით, ამჯერად, გვარებმა, სანამ დასალოცად წარსდგებიან, მათ ჯერ ერის სამსახური და საზოგადოებრივად სასარგებლო საქმიანობა უნდა იტვირთონ. მას შემდეგ, რაც საგვარეულო მოძრაობამ ფართო ხასიათი შეიძინა, ამ ღირსეულ საქმეს სათავეში საქართველოს საგვარეულოთა კავშირი "გვარი და გვარიშვილობა" უდგას. ინტერვიუც აღნიშნული კავშირის თავმჯდომარის მოადგილეს, გვარების მკვლევარს, გენეალოგ ალექსანდრე ნაზღაიძეს ვთხოვეთ.
ალექსანდრე ნაზღაიძე:
– ჩვენს ეპოქაში, გვარებმა შეკრება 90–იან წლებში დაიწყეს. საგვარეულო მოძრაობას პატრიარქი ყოველთვის მხარს უჭერდა, იმდრიონდელ შეკრებებზე მოდიოდა მღვდელი და საგვარეულო ერთობის საქმის დაწყებას ლოცავდა. მაშინდელი შეკრებილი გვარები მეტ–ნაკლებად ამოქმედდნენ. წარმატებულ საგვარეულოებს პატრიარქი რეზიდენციაში იწვევდა და ლოცავდა.
– უშუალოდ თქვენი კავშირი რას წარმოადგენს? როდიდან საქმიანობთ სამების ლავრაში და რა სახის მომსახურეობას უწევთ საგვარეულოებს?
– საქართველოს საგვარეულოთა კავშირი "გვარი და გვარიშვილობა" 2003 წელს ჩამოყალიბდა. ეს თავისუფალი საერო ორგანიზაცია, პატრიარქის ლოცვა–კურთხევით, 2008 წლიდან სამების ლავრაში საქმიანობს. კავშირის თავჯდომარე ენათმეცნიერი ავთანდილ არაბული გახლავთ, მე, მისი მოადგილე, ვარ გენეალოგი, გვარების მკვლევარი. სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე ცნობილი მკვლევარი, ფილოლოგი ზურაბ ჭუმბურიძე გახლავთ. საგვარეულო მოძრაობის სულის ჩამდგმელი და ამ ყველაფრის მოთავე არის ეთნოლოგი ლევან ფრუიძე. გასული წლის მაისიდან უწმინდესმა ჩვენ დაგვავალა, ეს საკითხი მოვაწესრიგოთ, გვარები დალოცვისთვის შემზადებული და ორგანიზებული წარვადგინოთ. თუ მანამდე გვარი მეტწილად არსებობდა როგორც გვარი "თავისთვის", საგვარეულოთა კავშირის დაფუძნებისა და ამოქმედების შემდეგ იგი უნდა იქცეს აქტიურ საქვეყნო–საზოგადოებრივ ძალად. დროთა განმავლობაში საგვარეულო მოძრაობის სრულფასოვანი წარმართვისთვის აუცილებელი შეიქნა სხვადასხვა სახის მომსახურეობა, რომელიც 12 სახის სამსახურად ჩამოყალიბდა. გვარი, რომელიც მოწოდებულია საკუთარი თავის, უფლისა და ერის წინაშე შთამომავლობითი ვალი მოიხადოს, საგვარეულო კავშირად უნდა გაერთიანდეს, რაც საქართველოს საგვარეულოთა კავშირის ძალისხმევითაა ორგანიზებული. ჩვენი კავშირის სამსახურებია: 1. საგვარეულო კავშირის დაფუძნება და ჩამოყალიბებული საგვარეულო კავშირების კოორდინაცია; 2. პატრიარქის მიერ დალოცვის მსურველი გვარების აღრიცხვა და წარდგენა; 3. სამეცნიერო–საკონსულტაციო მომსახურეობა; 4. გენეალოგიური მომსახურეობა; 5.კინო–ფოტო მომსახურეობა; 6. ჰერალდიკური მომსახურეობა; 7. საგვარეულო–საოჯახო არქივის, მუზეუმისა და ბიბლიოთეკის მოწყობა; 8. ინტერნეტ–მომსახურეობა; 9. საინფორმაციო სამსახური; 10. გვარის სამეურნეო საქმიანობის ორგანიზება; 11. გვარის სახელოვანი ადამიანების, წმიდანების წარმოჩენა და სათანადო პატივის მიგება; 12. სატრაპეზო მომსახურეობა, გაცნობის სამსახური. ჩვენი კავშირი, როდესაც დალოცვის მსურველ გვართა განცხადებას იღებს, გვარს დალოცვის რიტუალისთვის ამზადებს.
– კერძოდ, ამ მომზადებაში რა იგულისხმება?
– როგორც წესი, ხალხს მარტო დალოცვა უნდა, მაგრამ სასურველია, გვარი ჯერ დაფუძნდეს, შექმნას საგვარეულო კავშირი, ჩადგეს ერის სამსახურში და შემდეგ წარდგნენ დასალოცად. ამისთვის დაიწყო საგვარეულო მოძრაობა, თორემ პატრიარქი ისედაც ყველას გვარს ლოცავს, ვინც კი საქართველოში ცხოვრობს, ვისაც ქართველ ერთან მშვიდობიანი თანაცხოვრება სურს და სახელმწიფო ენად ქართულს აღიარებს, განურჩევლად რიცხოვნობის, დამსახურების, წარსული ისტორიისა და, სხვათა შორის, რელიგიური მრწამსისა, მაგალითად, ხომ არიან ქართული გვარები, ვისაც მაჰმადიანი, ან კათოლიკე განშტოებები ჰყავთ.
– ბატონო ალექსანდრე, საგვარეულოს წარმომადგენლებმა საკონსულტაციოდ სად და როდის უნდა მოგმართონ?
– საგვარეულო კავშირის დაფუძნებისა და გვარის დალოცვის მსურველებს საკონსულტაციოდ ვიღებთ ყოველ ოთხშაბათს, ყოვლადწმიდა სამების სახელობის საკათედრო ტაძრის საკონფერენციო დარბაზში, 17 საათზე. შაბათობით კი, იმართება წინასწარ ჩაწერილი გვარების დამფუძნებელი კრება. საგვარეულოს შეკრებას ჩვენ წარვმართვათ. ვრცელი ლექციით გამოვდივართ და ვუხსნით, რისთვის დაიწყო ეს მოძრაობა, რა მიზნით იქმნება საგვარეულო კავშირები და ა.შ. ხდება გვარის წინამძღოლის, გამგეობის არჩევა. წინამძღოლად არჩეულ უნდა იქნას ადამიანი, ვისაც თავისი გვარის ამოქმედება მნიშვნელოვნად მიაჩნია. თუ გვარს სასულიერო პირი ჰყავს ხელმძღვანელად, ის გვარი კარგად იწყებს მოქმედებას, რადგან მის სიტყვას უფრო მეტი ნდობა აქვს და მას არც არაფერი ეშლება. მღვდელმა იცის, რომ ეს ღვთისა და მამულის სამსახურია.
– ბატონო ალექსანდრე, მაინც, რა მიზანს ისახავს საგვარეულო კავშირების დაარსება?
– საგვარეულო მოძრაობის მთავარი მიზანია, ქართული ცხოვრების წესის აღდგენა–შენარჩუნება. ამ მიზნის მისაღწევად კი, ყველაზე ეფექტური საშუალება საგვარეულოების დაფუძნება გახლავთ. საქართველო გვარების ქვეყანაა, მეცნიერები 20 ათასამდე ქართულ გვარს ითვლიან. ამდენად, თუ გვარი ორგანიზდება და ეროვნული ცხოვრების წესს გაყვება, საბოლოო ჯამში, გამოვა ის, რომ მთლიანად ერიც ამ გზაზე დადგება. ძველად, ჩვენ ჩვენი ცხოვრების წესი გვქონდა, როდესაც ყველაფერი, მარხვის, ხსნილის, საქმობის, უქმობისა თუ სტუმრობის დღეები, უფროს–უმცროსობის ტრადიცია განსაზღვრული იყო. 2 საუკუნეა ამ წესს აგვაცდინეს.
– კონკრეტულად, რა ვალდებულებები ეკისრება თითოეულ საგვარეულო კავშირს?
– თითოეული საგვარეულო კავშირი, რომელიც დამოუკიდებელი იურიდიული პირია, საკუთარი წესდების თანახმად, იღვწის გვარიშვილთა კეთილდღეობისთვის, აზუსტებს გვარის გავრცელების გეოგრაფიას. კავშირში იზიდავს ყველა გვარიშვილს, უცხოეთიდან და ისტორიული საქართველოს, ჯერჯერობით, დაკარგული ტერიტორიებიდანაც. ყველა გვარს აქვს თავისი ბუდესოფელი, დაბადების ადგილი, რომელიც მათი საფიცარ–სალოცავია. საგვარეულოს ვალია, იმ ბუდესოფელში დარჩენილ მაცხოვრებლებზე ზრუნვა, რათა ისინი მაინც შენარჩუნდნენ და არ დატოვონ წინაპართა სოფელი. გარდა ამისა, საგვარეულომ უნდა იზრუნოს წინაპართა სალოცავზე. ზოგს დავიწყებული აქვს, მაგრამ მთის გვარებს კარგად ახსოვთ თავიანთი სალოცავები... საგვარეულო კავშირის მნიშვნელოვანი ვალდებულებაა ურთიერთდახმარება ანუ ურთიერთდახმარების ძველი ქართული წესის გამოცოცხლება. ჩვენ რამე ახალს არ ვიგონებთ. ძველად არსებობდა ოჩხარი, მოდგამი, ნადი, მამითადი. საბიძაშვილო თავს მოიყრიდა და ერთ რომელიმე ოჯახს, ვისაც, დავუშვათ, საჩქარო საქმე ჰქონდა, ან ხელი სჭირდებოდა, დაეხმარებოდა. ან თუ დაზარალებული გახლდათ, განსაცდელი შეემთხვეოდა, ყველა თითო ცხვარს მისცემდა და ფარა აღუდგებოდა. ასევე, აუცილებელია, გვარმა იგვაროს და დაეხმაროს თავის ქვრივ–ობლებს. ადრე ქვრივი ობოლ შვილებს მარტო არ ზრდიდა, მას ქმრეულთ გვარი ყოველთვის მხარში ედგა. მართალია, გვარები ახლა კომპაქტურად არ ცხოვრობენ, მაგრამ საგვარეულოს ფონდის მეშვეობით, მათ შესაძლებლობა ექნებათ, გაჭირვებულის დახმარებისა. ყველა გვარმა ბავშვთა სახლებში უნდა მოიკითხოს თავისი გვარის თუ ვინმეა და მათ სითბო აგრძნობინოს. გარდა ამისა, პატრიარქის კურთხევაა, თაობები რომ არ დავკარგოთ, საგვარეულოებმა მოიძიონ უცხოეთში წასული თავიანთი თანამოგვარეები და იზრუნონ მათ დაბრუნებაზე, იქნებ, მათი შვილები ან შვილიშვილები მაინც გამოადგნენ საქართველოსო. უცხოეთში არიან ისეთი ქართველები, ვინც სიზმარში ხედავენ სამშობლოს, უჭირთ ემიგრაციაში ყოფნა და უნდათ დაბრუნება, მაგრამ ამის საშუალება არა აქვთ. აღსანიშნავია ისიც, რომ პატრიარქის კურთხევევით, დაგვევალა, გვარებს ვესაუბროთ ტრადიციული, სამეურნეო საქმიანობის გააქტიურების შესახებ და ხელი შევუწყოთ გვართა ტრადიციულ საქმიანობას, საგვარეულო ხელობა–სპეციალობის, წინაპართა ცოდნა–გამოცდილების შენახვასა და შთამომავლობით გადაცემას, მიწათმოქმედებას, მეცხოველეობას, ხალხურ გამოყენებით ხელოვნებას, ხელოსნობას, შინარეწვას და ა.შ. მაგალითად, გვყავს გვარები, რომლებიც ადრე რომელიმე სამეურნეო დარგში იყვნენ გამორჩეულები და ქვეყანა მათ იმ მიმართულებით იცნობდა. მაგალითად, მთელმა საქართველომ იცის, რომ კვარაცხელიები იყვნენ მეჯოგეები, თურმანიძეები და ასკურავები – მკურნალები. ჩვენ, ნაზღაიძეები მეცხვარეები ვყოფილვართ. ხევსურეთში ცნობილები იყვნენ მჭედლობით განთქმული გვარები. ჩვენთან მუშკუდიანები მოვიდნენ და გვითხრეს, მუშკუდიანი სვანურად მჭედელს ნიშნავს, ჩვენ მჭედლები ვიყავით და ამ დარგს ავაღორძინებთო. მათ ხატიც ნაჭედი მოაბრძანეს. ციცქიშვილების გვარმა თქვა, ვაზის ჯიში ციცქა ჩვენი გამოყვანილიაო. მევენახეობის ათასწლოვანი კულტურის განვითარებაში წვლილი ჰქონიათ შეტანილი. ფიფიების გვარმა თავის წესდებაში ჩაწერა, საქონლის ჯოგი უნდა შევყაროთო. მეჯოგეები ყოფილან და დიდი მეურნეობა ჰქონიათ. ჩვენი გვარის ვაჟი ცოლს რომ მოიყვანს, ერთი ხარი უნდა დავუკლათ, გვარს რომ ერთი ოჯახი შეგვმატაო.
– ერთდროულად რამდენი გვარი ილოცება?
– საპატრიარქოში გვითხრეს, ერთდროულად ბევრ გვარს ნუ წარმოადგენთ. იყოს ერთი და დამსახურებული, მაქსიმუმ 3 გვარზე მეტი არ წარმოადგინოთო. არიან გვარები, ვინც მხოლოდ დასალოცად ეწერებიან. ჩვენ კი გვინდა, დალოცვის შემდეგაც გააგრძელონ ერის სამსახური. დალოცვა ხსნილში, კვირაობით, სამებაში ან სვეტიცხოველში სრულდება, რომელ ტაძარშიც პატრიარქი წირვას აღასრულებს.
ძალიან გთხოვთ იქნებ მომაწოდოთ ინფორმაცია. როგორც გავიგე გაგოშიძეების გვარის კურთხევა ყოფილა სამებაში რასაც მე ვერ დავესწარი. და მინდა გავიგო ჩემი გვარის საგვარეულო ხატი რომელია. იქნებ დამეხმაროთ.
